W dzień Zadusznych w kaplicy św. Anny bielskiego zamku odbyła się Msza święta za dusze zmarłych pochowanych w krypcie tej kaplicy, zmarłych książąt bielskich wraz z rodzinami.
Mszy świętej przewodniczył ks. proboszcz bielskiej katedry św. Mikołaja Antoni Młoczek wraz ks. Tomaszem Sroką , duszpasterzem akademickim w Bielsku- Białej
We Mszy św. uczestniczyli członkowie kaplicznej Konfraterni, pracownicy i przyjaciele Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej oraz liczni wierni . Inicjatorami tego uczczenia pamięci książęcej rodziny są członkowie Konfraterni Kaplicy Zamkowej Książąt Sułkowskich p w. Świętej Anny.
Homilię wygłosił ks. Tomasz, którą oparł na „Rozważaniach o śmierci” Karola Wojtyły – filozoficzno-religijnej medytacji nad przemijaniem, czasem i duchowym wymiarem ludzkiego istnienia. Ks. Tomasz przypomniał, że dla przyszłego papieża śmierć nie jest końcem, lecz przejściem – momentem prawdy i duchowego odsłonięcia. Ks. Karol Wojtyła ukazuje ją jako doświadczenie nadziei, wolności i spotkania z Bogiem – „Tym, w Kim istnienie znajduje całą swą przyszłość”. Wskazał też, że chrześcijańska wizja śmierci, w przeciwieństwie do egzystencjalnego lęku przed nicością, otwiera człowieka na nadzieję zakorzenioną w Ewangelii. Dzień Zaduszny daje nam coś, co trudno znaleźć gdziekolwiek indziej, moment absolutnej ciszy, czas na kontemplację, okazję aby wyciszyć natłok myśli i zająć się tylko pamięcią. Może to właśnie ten akt pamiętania, który wynika z potrzeby serca, a nie z obowiązku, sprawia, że Zaduszki mają tak wyjątkowy wymiar. To dzień, który mówi, że życie każdego z nas ma swój koniec, ale miłość i pamięć – te nie znają granic. Dzień Zaduszny nie jest łatwym świętem. Konfrontuje nas z uczuciami, które na co dzień odkładamy na bok- stratą, żalem, tęsknotą, Jest to dzień, kiedy przeszłość spotyka się z teraźniejszością w akcie pamięci w chwili skupienia, w której każdy z nas na swój sposób, próbuje znaleźć ukojenie w przemijaniu.
Różne historie na przestrzeni wieków przechodziła kaplica św. Anny. Dopiero1998 roku prawnym właścicielem obiektu stało się bielskie muzeum funkcjonujące w zamku od zakończenia wojny. Od tego momentu rozpoczęły się długoletnie prace badawcze, konserwatorskie i archeologiczne, mające na celu przywrócenie obiektowi dawnej świetności. W latach 2019–2020 przeprowadzono inwentaryzację i prace porządkowe w kryptach, oraz prace archeologiczne pod poziomem posadzki. Dzięki pozyskanym przez Muzeum środkom finansowym z Marszałkowskiego Budżetu Obywatelskiego Województwa Śląskiego w maju 2020 roku ruszyły prace remontowe we wnętrzu kaplicy, które zakończono w lutym 2021 roku. W trakcie przeprowadzonych prac zabezpieczono malatury z lat 60. XX wieku, a ścianom przywrócono pierwotną białą barwę. Wymieniono okna, w tym sześć górnych, na nowe, z historycznym podziałem czteroosiowym, oraz dolne oculusy. Środkowy na ścianie wschodniej zdobi witrochromia ukazująca herb książąt Sułkowskich wg wzoru z 1752 roku, a w pozostałych stylizowany krzyż maltański symbolizujący związek rodziny z Zakonem Kawalerów Maltańskich. W miejscu niegdysiejszego ołtarza wykonano nowoczesną formę retabulum z tafli matowego szkła, na którym zawieszono zachowany obraz ze św. Anną. Powyżej, w oculusie, nawiązując do istniejącego tu niegdyś witraża z Trójcą Świętą, zainstalowano współczesną kompozycję, ukazującą zstępującą Gołębicę na tle trójkąta Opatrzności Bożej. Na ścianie północnej odkryto zamurowane przez półwiecze oratorium, przywracając mu komunikację z salami pierwszego piętra. Poniżej zawieszono osiemnastowieczny obraz ze sceną Ukrzyżowania, pochodzący z kościoła ewangelickiego w Białej oraz, nawiązując do bogatej przeszłości protestanckiej miasta i zamku, ustawiono zabytkowe płyty nagrobne ewangelików: Jerzego Centnera (1599–1654), bielskiego patrycjusza (depozyt Parafii Trójcy Przenajświętszej w Bielsku-Białej), Marii Elżbiety Seeliger (1751–1780), żony bialskiego kupca i sukiennika (przekaz Parafii Ewangelicko- Augsburskiej w Białej).
Na posadzce kaplicy położono płyty piaskowcowe nawiązujące do pierwotnych z zachowanym w części ołtarzowej świadkiem. Miejsca istniejących pochówków zaznaczono za pomocą napisów epitafijnych wykonanych metodą metalowej inkrustacji w kamieniu. Na wprost wejścia, ponad oculusem z herbem, zawieszono tablice epitafijne, upamiętniające znaczniejszych członków familii książęcej, których groby nie przetrwały do współczesności. Na co dzień kaplicę można oglądać z empory od strony ekspozycji stałej w zamku.
W murach kaplicy miejsce wiecznego spoczynku znaleźli przedstawiciele książęcego rodu Sułkowskich: Aleksander Antoni Sułkowski (Drezno 1730–Wiedeń 1786)III książę bielski, II ordynat rydzyński Generał lejtnant wojsk koronnych, generał dywizji w armii habsburskiej W kaplicy spoczęła urna z sercem zmarłego. Maria Antonia Sułkowska de domo Gemperle (Tübach 1832–Bielsko 1870) Matka dwanaściorga książęcych dzieci Ludwik Sułkowski (Bielsko 1814–Bielsko 1879) VI książę bielski. Członek Towarzystwa Demokratycznego w Bielsku, komendant bielskiej Gwardii Narodowej podczas Wiosny Ludów. 1849–1864 emigrant polityczny – polski książę na wygnaniu. Budowniczy kaplicy i bielskiego zamku. Ludwik Sułkowski Harrisville 1854–Bijeljina 1880) Porucznik w c. i k. 6 Regimencie Huzarów Alfred Sułkowski (New Bremen 1855–Kraków 1913) Pan na Grodowicach. Polski działacz społeczny i polityczny w okolicach Sambora. Członek Macierzy Polskiej na Śląsku. Aleksander Edward Sułkowski (New Bremen 1856–Bielsko 1929) VIII książę bielski. Rotmistrz w c. i k. 6 Regimencie Huzarów. Maria Teresa Sułkowska de domo baronówna Moser von Ebreichsdorf
(Ebenfurth 1872–Bielsko 1940). Działaczka społeczna i wolontariuszka uhonorowana Odznaką i Medalem Czerwonego Krzyża. Aleksander Józef Sułkowski (Wiedeń 1940–Wiedeń 2020) X książę bielski.
Na tablicach epitafijnych zawieszonych na wprost wejścia do kaplicy zostali upamiętnieni:
Aleksander Antoni Sułkowski (Drezno 1730–Wiedeń 1786)
III książę bielski i II ordynat rydzyński. Generał wojsk koronnych oraz habsburskich, kawaler maltański, orderu orła białego oraz św. Huberta. Spoczął w Kottingbrunn, a w kaplicy złożono jego serce. Józef Sułkowski (1773–1798) Kapitan wojsk polskich i francuskich, adiutant generała Napoleona Bonapartego, kawaler maltański i Virtuti Militari. Zginął w Kairze. Franciszek Sułkowski( Drezno 1733–Wiedeń 1812) Konfederat barski, generał wojsk koronnych oraz habsburskich, kawaler maltański, Orła Białego, św. Huberta, św. Stanisława etc. Twórca pierwszego teatru w Bielsku, autor rozbudowy zamku. Spoczął w Wiedniu. Jan Nepomucen Sułkowski (Włoszakowice 1777– Terezin 1832). V książę bielski
Pułkownik napoleoński i Księstwa Warszawskiego, w latach 1807–1815 w służbie wywiadu francuskiego. Zmarł jako austriacki więzień w habsburskiej twierdzy Theresienstadt i został pochowany w anonimowej mogile.
W 2021 roku w krypcie kaplicy złożono urnę z ziemią z cmentarza w Terezinie. Luiza Sułkowska de domo baronówna Larisch-Nimsdorf (Osiek 1790–Słupna 1848). Właścicielka kopalń i hut na Śląsku, w Królestwie Polskim i Rzeczypospolitej Krakowskiej. Zginęła w Słupnej. Maksymilian Sułkowski (Bielsko 1816–Wiedeń 1848). Podróżnik, odkrywca, demokrata i rewolucjonista – uczestnik Wiosny Ludów. Poległ na barykadach Wiednia, został pochowany na cmentarzu wiedeńskiej dzielnicy Heiligenstadt. W 2021 roku w krypcie kaplicy złożono urnę z ziemią z nieistniejącej nekropolii. Teodor hrabia Sułkowski –Łęczyca 1728–Bielsko 1792) Podpułkownik wojsk habsburskich, administrator bielskiego zamku, ojciec Józefa Sułkowskiego. Pochowany w kościele św. Mikołaja.
Specyficznym miejscem jest kaplica św. Anny bielskiego Zamku, gdzie w Dzień Zaduszny odprawia się Mszę świętą pośród zmarłych z książęcego rodu, a modlimy się nie tylko za nich, ale za wszystkich zmarłych z naszych rodzin, przyjaciół, kolegów, sąsiadów, znajomych…. Miejsce to zmusza nas do zadumy i refleksji nad naszym kruchym życiem…
teks i foto:ms
