Promocja leksykonu osób deportowanych na Wschód z szeroko rozumianego Śląska w 1945 roku odbyła się w Regionalnym Ośrodku Kultury w Bielsku-Białej. Wydarzenie było częścią obchodów 80. rocznicy Tragedii Górnośląskiej.
22 maja br., w Regionalnym Ośrodku Kultury w Bielsku-Białej dr Dariusz Węgrzyn ze Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach, wygłosił wykład pt. Z Bielska w góry Kaukazu i na środkowy Ural. Deportacja aresztowanych przez NKWD mieszkańców Bielska i okolic do sowieckich łagrów w 1945 roku. Temat spotkania odnosił się do trzytomowej pracy dr D. Węgrzyna, która jest leksykonem osób wywiezionych przez NKWD w głąb Rosji w 1945 roku i nosi tytuł Księga aresztowanych, internowanych i deportowanych z Górnego Śląska do ZSRR w 1945 roku.
Autor w swojej publikacji zamieścił krótkie biogramy prawie 50 tysięcy osób, których dotyczyła ta akcja w 1945 r. Przedstawił tło wydarzeń i przyczyny aresztowań na podstawie nie wyroków, ale decyzji administracyjnych, którymi zsyłano konkretne osoby w głąb Rosji, bez podania uzasadnienia i określenia czasu odosobnienia.
– Stalin wydał rozkaz, aby aresztować i wywozić pozostały wrogi element. W praktyce można było zatrzymać każdego. Aresztowano osoby współpracujące z Niemcami, często na podstawie donosów, a nawet zwykłych łapanek. Zastosowano pewnego rodzaju odpowiedzialność zbiorową – wyjaśniał dr Dariusz Węgrzyn.
Dokumenty wykorzystane w publikacji zostały zebrane z obozów pracy, do których trafiono przy okazji badania zbrodni Katyńskiej w latach 90 -tych ub wieku. Opracowanie materiału do publikacji trwało ok 15 lat. Podczas prezentacji pokazane zostały przedmioty z obozów pracy a także rysunki obozów.
Jak wynika z kwerendy historyka, z terenu dzisiejszego Bielska-Białej wywiezionych zostało 661 osób, w tym 120 kobiet. W rozbiciu na poszczególne miejscowości, dziś tworzące dzielnice miasta, obraz przedstawia się następująco:
Bielsko — 261 osób, w tym 30 kobiet,
Biała — 98 osób, w tym 14 kobiet,
Aleksandrowice — 18 osób, w tym 3 kobiety,
Hałcnów — 20 osób, w tym 1 kobieta,
Komorowice — 30 osób, w tym 6 kobiet,
Kamienica — 174 osoby, w tym 46 kobiet,
Lipnik — 36 osób, w tym 14 kobiet,
Mikuszowice — 32 osoby, w tym 5 kobiet,
Straconka — 4 osoby, w tym 0 kobiet.
Wapienica — 12 osób, w tym 1 kobieta.
Warto przy tej statystyce zwrócić uwagę, że z terenu dzisiejszego Bielska-Białej wywieziono 120 kobiet, co stanowi prawie połowę z 300 kobiet z całego Śląska, które spotkał ten los.
Z wypowiedzi uczestników spotkania z autorem opracowania o deportacji mieszkańców Śląska do przymusowej pracy w ZSRS, wynikało, że w ich rodzinach miały miejsce takie przypadki i nawet odnajdywali swoich krewnych w przedstawionych tomach.
Wydział Prasowy UM Bielska-Białej / Urszula i Andrzej Omylińscy
