W Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej – Zamek Książąt Sułkowskich, specjaliści mówili o muzeoterapii, czyli dobroczynnym wpływie sztuki na samopoczucie człowieka. Wydarzenie było zorganizowane wspólnie z Instytutem Kultury Miejskiej – Miastem Splotów, 26 lutego br..
Podczas wykładu pt. „Wstęp do muzeoterapii”, swoją wiedzą i doświadczeniem z zebranymi podzielili się prof. zw. dr hab. n. med. Jadwiga Jośko-Ochojska – lekarz chorób wewnętrznych, neurofizjolog i specjalista zdrowia publicznego oraz prof. dr hab. Robert Kotowski – historyk, muzealnik, kustosz dyplomowany, dyrektor Muzeum Narodowego w Kielcach, prekursor muzeoterapii w Polsce.
Muzeoterapia to metoda terapeutyczna polegająca na świadomym wykorzystaniu dobroczynnego wpływu sztuki zgromadzonej w muzeach na psychiczne, fizyczne i społeczne samopoczucie pacjentów. Jako terapia wspomagająca tradycyjne leczenie muzeoterapia przynosi wyjątkowe korzyści – zmniejsza szkodliwe skutki stresu, poprawia jakość życia chorych, a nawet potrafi przyspieszyć powrót do zdrowia.
Badania wskazują, że regularny kontakt ze sztuką pomaga obniżyć poziom lęku, bólu i objawów depresji u pacjentów, zmniejsza poczucie samotności oraz problemy ze snem, a jednocześnie podnosi ich nastrój i ogólne samopoczucie. Zaobserwowano również wzrost poczucia własnej wartości u chorych korzystających z muzeoterapii oraz większą akceptację siebie i swojej choroby.
Co ważne, terapia ta wzmacnia więzi społeczne – wspólne obcowanie ze sztuką sprzyja otwartości pacjentów i dzieleniu się emocjami, a także ułatwia integrację osób chorych ze społeczeństwem, wyprowadzając je z izolacji.
Praktyczne zastosowania muzeoterapii na świecie potwierdzają jej skuteczność. W Kanadzie realizowany jest program muzeum na receptę, w ramach którego lekarze mogą zalecić pacjentom wizyty w muzeach jako formę terapii – od 2018 roku osoby z taką receptą mają nawet prawo bezpłatnego wstępu do muzeów. Z kolei we Francji powstała inicjatywa Luwr w szpitalu, która przeniosła dzieła sztuki bezpośrednio do przestrzeni szpitalnej pacjentów. W efekcie tej terapii odnotowano redukcję niepokoju u blisko 80 procent pacjentów oraz ogólną poprawę ich samopoczucia i zadowolenia z leczenia. Takie wyniki wskazują, że muzeoterapia może skutecznie redukować stres i lęk, poprawiać nastrój pacjentów oraz wspierać proces zdrowienia, oferując jednocześnie ważny wymiar społeczny w terapii poprzez kontakt z kulturą.
Obcowanie ze sztuką przynosi korzyści nie tylko chorym, ale wszystkim – bez względu na wiek. Nie musimy też znać się na sztuce, aby doświadczać jej dobrego wpływu. Jak działa ten mechanizm? Sztuka potrafi wywołać w nas poczucie zachwytu – intensywną, pozytywną emocję sprzyjającą zdrowiu psychicznemu. Doświadczanie zachwytu zwiększa wydzielanie hormonu więzi, czyli oksytocyny – zmiany te korzystnie wpływają na nastrój i mogą chronić przed rozwojem depresji. Potwierdzają to obserwacje populacyjne: osoby aktywnie uczestniczące w działaniach artystycznych lub kulturalnych cieszą się lepszym zdrowiem i rzadziej doświadczają objawów depresji oraz lęku. Regularne pobudzanie mózgu poprzez aktywność artystyczną sprzyja też powstawaniu nowych neuronów, co zmniejsza wrażliwość na ból i objawy depresyjne. Redukcja stresu dzięki sztuce przekłada się z kolei na lepsze funkcjonowanie układu odpornościowego. Pozytywne doświadczenia artystyczne obniżają poziom kortyzolu – hormonu stresu, a jego niższy poziom pozwala układowi immunologicznemu skuteczniej zwalczać choroby i radzić sobie ze stresem. Wreszcie, obcowanie ze sztuką może poprawić też jakość snu. Oglądanie dzieł sztuki, zwłaszcza harmonijnych krajobrazów lub obrazów o miękkich, ciepłych barwach, może wpływać kojąco na psychikę i wprowadzać w stan relaksu.
Wydział Prasowy UM Bielska-Białej / Urszula i Andrzej Omylińscy
